Federacja Pueri Cantores jest zrzeszeniem kościelnych chórów chłopięcych, dziewczęcych i młodzieżowych mieszanych. Jej główną ideą jest wychowanie oraz formacja dzieci i młodzieży poprzez udział w liturgii kościoła rzymsko-katolickiego.
W swojej pracy muzycznej i artystycznej chóry Federacji nawiązują do tradycji śpiewów chłopców w liturgii, sięgającej czasów papieża Grzegorza I Wielkiego (590-604). Szczególny rozwój tej tradycji przypada na wieki XV i XVI czyli okres klasycznej polifonii a capella. Główne ośrodki tego rodzaju śpiewu znajdowały się na terenach Flandrii i Burgundii oraz w Rzymie, gdzie dla chórów chłopięcych tworzył Giovanni Pierluigi da Palestrina. Do dnia dzisiejszego istnieją chóry chłopięce, które chlubią się tradycją sięgającą tamtych czasów: Kapela Karolińska w Aachen, Kreutzchor w Dreznie, Thomanenchor w Lipsku, Wiener Sängerknaben czy wreszcie słynna Kapela Sykstyńska na Watykanie założona w XV wieku przez papieża Sykstusa IV. Wiele chórów wywodzących się z tej tradycji funkcjonuje przy katedrach Niemiec, Francji, Hiszpanii czy Wielkiej Brytanii.
Rozwój opery w XVII i XVIII wieku spowodował pewne osłabienie tej tradycji. Dominujące na scenie operowej głosy kobiet-śpiewaczek oraz kastratów obdarzonych pięknym, silnym i przejmującym głosem zaczłęły również pojawiać się podczas uroczystości kościelnych w czasie liturgii z czasem wypierając z niej zespoły chłopięce. Ten operowy trend muzyczny w Kościele spowodował w XIX wieku reakcję w postaci ruchu odnowy liturgii i śpiewu liturgicznego skoncentrowany przede wszystkim wokół cecylianizmu nawiązującego do tradycji śpiewu chorału gregoriańskiego i polifonii palestrinowskiej. W tym czasie zaczęto przywracać tradycję śpiewów chórów chłopięcych w liturgii. To tu należy odnajdywać początki i źródła Federacji. We Francji Pierre Martin i Paul Bertier wraz z grupą studentów utworzyli w 1907 r. w Paryżu stowarzyszenie skupiające chóry chłopięce pod nazwą Petit Chanteurs a la Croix de Bois – Mali Śpiewacy Drewnianego Krzyża. Zespoły te pod kierunkiem ks. Fernanda Maillet w latach 1924-1931 odbywały podróże koncertowe po krajach Ameryki, Azji, Afryki i Europy, głosząc swoim śpiewem orędzie pokoju. Było to szczególnie ważne i aktualne w krajach europejskich dotkniętych tragicznymi skutkami I Wojny Światowej. Niestety, niejako wbrew pięknej idei, II Wojna Światowa przerwała tę działalność. Jednakże sama idea pojednania, głoszenia pokoju i wzajemnego szacunku poprzez muzykę i śpiew pozostała ciągle żywa. Nawiązano do niej po zakończeniu działań wojennch już w wymiarze międzynarodowym. W lipcu 1944 r. ks. Maillet zgromadził w kościele św. Jana Chrzciciela w Belleville trzy chóry Petit Chanteurs i przedstawił projekt utworzenia FEDERACJI PUERI CANTORES skupiającej chóry chłopięce z różnych krajów świata. Kardynał Suchard, arcybiskup Paryża, który przewodniczył uroczystej liturgii w wygłoszonej homilii zaprobował pomysł jako „elementu piękna w muzyce w Kościele, jako dzieła wychowania chrześcijańskiego i apostolskiej działalności w służbie liturgii”. Te trzy elementy stały się fundamentem działalności powstającej Federacji i złączyły wymiar artystyczny z edukacyjnym oraz religijnym, formacyjnym. 11 listopada 1944 r. w kościele św. Eustachiusza w Paryżu odbył się koncert zorganizowany przez ks. Maillet z udziałem ponad 300 Małych Śpiewaków. Obok śpiewów gregoriańskich wykonywano utwory Palestriny i Bacha. Ten właśnie dzień uznaje się za datę powstania MIĘDZYNARODOWEJ FEDERACJI PUERI CANTORES.
Zgodnie z wezwaniem do apostolstwa wypowiedzianym przez kard. Sucharda bardzo szybko idee Federacji docierają do innych krajów Europy. Podstawową formą działalności stowarzyszenia stały się Kongresy gromadzące chóry z różnych krajów. Stały się one nie tylko formą wzajemnego spotkania się Małych Śpiewaków i wspólnego wykonywania śpiewów ale przede wszystkim płaszczyzną przekazywania idei pięknego śpiewu w liturgii, wychowania przez wspólną pracę, pogłębiania swojego życia religijnego, świadomego udziału w sakramentach świętych, troski o poszanowanie pokoju w świecie na bazie Ewangelii i nauczania Kościoła. Dewiza ks. Maillet: Jutro wszystkie dzieci świata będą śpiewać pokój Boży stała się fundamentem działalności Federacji.
W lipcu 1947 r. odbył się w Paryżu I Kongres Pueri Cantores, w którym wzięło udział 90 chórów z Francji, Tunisu, Belgii, Holandii, Kanady i Szwajcarii. W kolejnych latach odbyły się kongresy w Rzymie (1949, 1951), które zgromadziły już po kilka tysięcy śpiewaków. Rezultatem tych spotkań było zatwierdzenie Statutu Federacji przez Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej i uznanie Federacji Pueri Cantores za oficjalny ruch Kościoła.
Do lat sześćdziesiątych do Federacji należały tylko chóry chłopięce i chłopięco-męskie. Po Soborze Watykańskim II zmodyfikowano Statut Federacji umożliwiając przystąpienie również chórom dziewczęcym. Do Federacji mogą więc należeć chóry chłopięce, chłopięco-męskie, dziewczęce, dziecięce oraz mieszane młodzieżowe. Aktualnie blisko 800 chórów Federacji działa w 35 krajach świata na wszystkich kontynentach co daje szacunkowo liczbę ok. 40 000 Małych Śpiewaków.
Obecnie Prezydentem Międzynarodowej Federacji Pueri Cantores jest Ks. Prałat dr hab. Robert Tyrała z Krakowa.
Na podstawie: Zając Andrzej. „Pueri Cantores w Europie” w: Biuletyn. II Krajowy Kongres Pueri Cantores. Kraków 2000.
Bieżące informacje o Międzynarodowej Federacji Pueri Cantores: www.puericantores.org